Լրացուցիչ կրթություն /տանը/

Տրված բառերում մեկ տառը փոխելով` ստացիր նոր բառ և բառարանի օգնությամբ տուր ստացված բառերի բացատրությունները՝ ականակիտ, այգաբաց, անութ, աշտանակ, բրդել, գիրթ, թափոր, կտրիճ, հերկել, հրատարակել,  շեղբ, սկահակ, տարեգրություն:

ականակիտ-ականակիր /ականներով զինված նավ,մեքեմա/

այգաբաց- այգալաց / ննջեցյալի գերեզմանի վրա կատարվող սուգ/

անութ- անոթ / ափսե, բաժակ, տարա/

աշտանակ- աշտարակ /շինության վերևի նեղ կառույցը/

բրդել — դրդել /սադրել, հրահրել/

գիրթ — գիրք / տպագրված, կարված կազմված աշխատություն /

թափոր — թափոն / արտադրական աղբ/

կտրիճ — կարիճ /թունավոր միջատ/

հերկել — հերքել / ժխտել , որևէ լուրի կեղխությունը ապացուցել/

հրատարակել — հրապարակել / տեղեկացնել, լուր տարածել/

շեղբ-

սկահակ —ստահակ / սուտասան, խաբեբա/

տարեգրություն —

Յուրաքանչյուր բառաշարքում ընդգծել 5 բարդ ածական.
ա. պարսպապատ, հոգեպես, լիտրանոց, ամրակուռ, ձյունապատ, հանդարտ, մեծաշուք, դատարկ, նարնջագույն, ճերմակ
բ. խուճուճ, նկարազարդ, ոսկեհուր, հավասար, դեղնակարմիր, ձվաձև, կիսաեփ, դժբախտ, երիտասարդական
գ. նրբաթերթ, շեղակի, ծանրաշարժ, եռալեզու, առհավետ, սրածայր, համընթաց, ստահակ, հավերժ, պատրաստ:

Յուրաքանչյուր բառաշարքում ընդգծել 5 ածանցավոր ածական.
ա. բյուրեղյա, քնքուշ, ընկերական, դժվար, դժբախտ, ողորկ, դիպուկ, շքեղ, քաղցր, օտար
բ. նազելի, նիհար, մեծագույն, վստահ, դժգոհ, հարմար, խոսուն, բարի, գեղեցիկ, լիուլի
գ. բարի, մթին, պակաս, լավագույն, անգույն, կապույտ, ապաշնորհ, կոպիտ, գունավոր, վարար
դ. վարակիչ, օգտակար, վարարուն, ուրախ, ծարավ, հզորագույն, պղտոր, հրեղեն, վճիտ, գունատ:

Путями доброты

5-28 апреля

Классная работа: обсуждение, чтение текста, , упр.2

Дополнительная работа: сочинение: “Чтобы поверить в добро, надо начать делать его”,упр, 3. 4

Прочитайте текст.

Когда человек сознательно или интуитивно выбирает себе в жизни какую-то цель, жизненную задачу, он невольно дает себе оценку. По тому, ради чего человек живет, можно судить и о его самооценке – низкой или высокой.
Если человек живет, чтобы приносить людям добро, облегчать их страдания, давать людям радость, то он оценивает себя на уровне этой своей человечности. Он ставит себе цель, достойную человека.

Только такая цель позволяет человеку прожить свою жизнь с достоинством и получить настоящую радость. Да, радость! Подумайте: если человек ставит себе задачей увеличивать в жизни добро, приносить людям счастье, какие неудачи могут его постигнуть? Не тому помочь? Но много ли людей не нуждаются в помощи?
Если жить только для себя, своими мелкими заботами о собственном благополучии, то от прожитого не останется и следа. Если же жить для других, то другие сберегут то, чему служил, чему отдавал силы.
Можно по-разному определять цель своего существования, но цель должна быть. Надо иметь и принципы в жизни. Одно правило в жизни должно быть у каждого человека, в его цели жизни, в его принципах жизни, в его поведении: надо прожить жизнь с достоинством, чтобы не стыдно было вспоминать.
Достоинство требует доброты, великодушия, умения не быть эгоистом, быть правдивым, хорошим другом, находить радость в помощи другим.
Ради достоинства жизни надо уметь отказываться от мелких удовольствий и немалых тоже… Уметь извиняться, признавать перед другими ошибку – лучше, чем врать.

Обманывая, человек прежде всего обманывает самого себя, ибо он думает, что успешно соврал, а люди поняли и из деликатности промолчали.
Жизнь – прежде всего творчество, но это не значит, что каждый человек, чтобы жить, должен родиться художником, балериной или ученым. Можно творить просто добрую атмосферу вокруг себя. Человек может принести с собой атмосферу подозрительности, какого-то тягостного молчания, а может внести сразу радость, свет. Вот это и есть творчество.

• А какие у вас цели в жизни?

Задание:

1. Напишите сочинение на тему: “Чтобы поверить в добро, надо начать делать его”.

2.Восстановите предложения, используя данные слова.

1. Мы много занимаемся не только русским языком, но и всем другим предметами (все другие
   предметы).
2. Наташа угостила нас не только тортом, но и вкусными пирожками (вкусные пирожки).
3. Мой друг увлекается не только теннисом, но и другим видам спорта (другие виды
   спорта).
4. М.В. Ломоносов занимался не только химией, но и многим другим науками (многие другие
   науки).
5. Русский царь Пётр I интересовался не только кораблестроением, но и
   техническими науками (технические науки).
6. Эти города являются не только индустриальными, но и …
   культурными центрами (культурные центры).
7. Международные конференции организуются не только нашим
   университетом, но и другим высшим учебным заведениям(другие высшие учебные заведения).
8. Друг пришёл ко мне не только за домашним заданием, но и за …
   (новые учебники)

3.Восстановите текст.

Я хочу рассказать вам моем друге Павле (мой друг Павел). Я познакомился с ним в
этом году университете (университет). Мы учимся с ним одной группе (одна группа). Павел живет
в Волгограде (Волгоград) недавно. Он родился и вырос в деревне (деревня), которая находится
в Волгоградской области (Волгоградская область) на берегу Волги (берег Волги). В этом деревне (эта деревня) сейчас живут
родители Павла. Там же он окончил школу.
Сейчас Павел живет в Волгограде (Волгоград) и учится в архитектурностроительном университете(архитектурностроительный университет). Он живет в общежитии (общежитие), которое находится в улице Циолковского
(улица Циолковского).
Павел, как и я, любит спорт. Он часто бывает в спортивном зале (спортивный зал). В прошлой неделе
(прошлая неделя) мы с ним встретились на тренировке (тренировка), а потом мы вместе
пошли в общежитие.
Мы часто встречаемся с Павлом. Иногда мы вместе обедаем в столовой
(столовая), иногда вместе занимаемся в библиотеке (библиотека), иногда вместе бываем
в кафе (кафе) или в ночном клубе (ночной клуб). Мне нравится дружить с Павлом.

4. Восстановите предложения, используя глаголы учить, изучать,
учиться, заниматься в нужной форме.

3. Когда я учился в школе, я изучал не только арабский язык, но и английский.
4. Мой друг будет учиться в техническом университете, а я учусь в
   строительном.
5. Я всегда занимаюсь в комнате, а мой друг любит заниматься в нашей библиотеке,
   потому что там тихо.
   23
6. Я хочу хорошо учить по-русски, поэтому я каждый день изучаю новые слова,
   грамматику, тексты.
7. Мой друг будет выступать на концерте. Сейчас он изучает новую песню.

Անցածի կրկնություն

Դաս 11.

Կրկնենք անցածը

Առաջադրանքներ(դասարանում)

1) Գտե՛ք իրար հաջորդող այն երկու բնական թվերը, որոնց

գումարը հավասար է 43‐ի։ 21,22

2) Ո՞րն է այն ամենամեծ բնական թիվը, որին բաժանվում են 48 և

64 թվերը։ 8

3) Արտահայտե՛ք կիլոգրամներով.

ա) 7 կգ 344 գ=7,344kg

գ) 1 կգ 600 գ=1,600kg

ե) 10 ց 75 կգ 110 գ=1075,110kg

բ) 13 կգ 45 գ=13,045kg

դ) 4 ց 15 կգ 23 գ=415,023kg

զ) 188 գ=0,188kg

4) Փռված անկյան մեջ նրա գագաթից ճառագայթ է տարված այնպես, որ ստացված երկու անկյուններից մեկը 30⁰‐ով մեծ է մյուսից։ Ի՞նչ չափեր ունեն այդ անկյունները։

Լրացուցիչ(տանը)

5) Գտե՛ք 17‐ի բազմապատիկ բոլոր երկնիշ թվերը։ 1, 17

6) Քառակուսու պարագիծը 240 սմ է։ Գտե՛ք նրա մակերեսը։

240:4=60 60×60=3600

7) Երկու քաղաքների միջև եղած ճանապարհը մեքենան կարող է անցնել 5 ժամում, եթե ընթանա 80 կմ/ժ արագությամբ։ Սակայն մեքենան ճանապարհի առաջին կեսն անցել է 100 կմ/ժ արագությամբ, երկրորդը` 50 կմ/ժ։ Ինչքա՞ն ժամանակում է մեքենան անցել ամբողջ ճանապարհը։

5×80=400 400:2=200 200:100=2 200:50=4 2+4=6

8) Մի մարդ մտավ երեք եկեղեցի։ Առաջին եկեղեցում Աստծուց

հետևյալը խնդրեց. «Տո՛ւր ինձ այնքան, որքան ես ունեմ, և ես կտամ

քեզ քսանհինգ դահեկան»։ Այդպես խնդրեց նաև երկրորդում և տվեց քսանհինգ դահեկան, նույնը՝ նաև երրորդում, և նրա մոտ ոչինչ չմնաց։

Արդ՝ իմացի՛ր, թե սկզբում նա քանի դահեկան ուներ։

Անանիա Շիրակացի, «Խնդրագիրք»:

Կետադրություն

• Կետադրիր տրված նախադասությունները:

• — Պատճառը մի գաղտնիք է , որ երևան հանել չեմ կարող , պատասխանեց նա:
• Մի կողմում ընկած էր ավտոմատը , մյուսում ՝ խառնիխուռն թափված զանազան իրեր , որոնց մի մասն արդեն ցրիվ էր տվել հատակով մեկ։
• — Երանի քո աչքերին թագուհի՛, որ տեսել ես այդ հանդեսը , մրմնջաց Սեդան:
• Այնքա՜ն մեղմանուշ , այնքա՜ն դյութիչ էր մեղեդին , որ Ջուլիետան կարծում էր իր սրտի լարերի վրա էր նվագում:

Чтобы поверить в добро, надо начать делать его.

Привет, я Гарут. Я много раз понимал, что помогать кому-то или делать добро означает повышать свою самооценку. Даже если вы будете кормить маленького щенка или ухаживать за ним, однажды, когда он увидит вас, он не будет лаять на вас, а с радостью обнимет ваши ноги и вспомнит, как вы заботились о нем. Добро всегда возвращается в жизни. Когда ты не помог своим родителям по дому или друзьям , ты всегда расстраиваешься, ты не находишь своего места, пока чем-то не поможешь.

Տասնորդական կոտորակների բազմապատկումը

Դաս 10.

7. Տասնորդական կոտորակների բազմապատկումը

Տեսական նյութ

Դրական տասնորդական կոտորակները բազմապատկելու

համար պետք է`

1) անտեսելով կոտորակների գրառումներում եղած ստորակետները` բազմապատկել ստացված բնական թվերը,

2) ստացված արտադրյալում աջից ստորակետով առանձնացնել

այնքան թվանշան, քանի թվանշան որ կա երկու արտադրիչների

կոտորակային մասերում միասին։

                     Օրինակ` 23,5 ⋅ 0,01 = 0,235 ։

Այս հաշվեկանոնին կարելի է հանգեցնել նաև այն դեպքերը, երբ

արտադրիչներից մեկը բացասական տասնորդական կոտորակ է։

Ձևակերպենք համապատասխան հաշվեկանոնը։

Տասնորդական կոտորակները բազմապատկելու համար պետք է՝

1) բազմապատկել այդ կոտորակների բացարձակ արժեքները,

2) ստացված արտադրյալից առաջ դնել + նշանը, եթե բազմապատկվող

կոտորակներն ունեն նույն նշանը, և դնել – նշանը, եթե

բազմապատկվող կոտորակների նշանները տարբեր են։

0,25 x 0,2 = 0,050 = 0,05

0,25×0,2 = 25/100 x 2/10 = 50/1000 = 5/100 = 0,05

Առաջադրանքներ(դասարանում)

1) Կատարե՛ք բազմապատկում.

ա) 3,81 ⋅ 2,95  = 11,2935 , 

դ) 17,32 ⋅ 896,1 =  15 520,652  

է) 0,1 ⋅ 0,001= 0,0001

բ) 16,387 ⋅ 0,29 = 4,75223 ,

ե) 1,11 ⋅ 0,32 =0,3552

ը) 23,57 ⋅ 8,192 =193,08544

գ) 0,782 ⋅ 0,55 =0,4301

զ) 0,92 ⋅ 10,03 =9,2276

թ) 17,17 ⋅ 17,17=294,8089

3,81                 16,387   

X                      x

2,95                   0,29

11,2935           4,75223

1,11 x 0,32  = 111/100 x 32/100 = 111×32 / 10000 = 3552/10000 = 0,3552 

2) Կատարե՛ք բազմապատկում.

ա) 12 ⋅ 0,36 =4,32       դ) 4 ⋅ 2,575 =10,3         է) 85 ⋅ 18,43=1566,55

բ) 200 ⋅ 1,25 =250      ե) 77 ⋅ 0,98 =75,46           ը) 9 ⋅ 34,392=309,528

գ) 5 ⋅ 66,99 =334,95         զ) 134 ⋅ 1,73 =231,82        թ) 236 ⋅ 7,24=1708,64

ա) 12 ⋅ 0,36 = 4,32

3) Կատարե՛ք բազմապատկում.

ա) 7,31 ⋅ 2,06 =15,0586

բ) 20,02 ⋅ (–11,99) =-240,0398

գ) 0,1 ⋅ 4,767 =0,4767

դ) (–34,8) ⋅ (–0,348) =12,1104 

ե) (–5,32) ⋅ (–2,2) =11, 704

զ) 12,12 ⋅ 10,01 =121,3212

Լրացուցիչ(տանը)

4) Կատարե՛ք բազմապատկում.

ա) 6,251 ⋅ 7=43,757        դ) 14,55 ⋅ 2,         է) 7,86 ⋅ 12=94,32

բ) 0,302 ⋅ 5=1,510       ե) 0,04 ⋅ 85=03,40        ը) 12,5 ⋅ 80=1000

գ) 18,11 ⋅ 30=543,3       զ) 6,37 ⋅ 9=57,33           թ) 31,232 ⋅ 25=780,8

5) Ճանապարհորդը 4 ժ քայլել է 5,2 կմ/ժ արագությամբ և 3 ժ՝ 4,8 կմ/ժ արագությամբ։ Որքա՞ն ճանապարհ է նա անցել։

4×5,2=20,8

3×4,8=14,4

20,8+14,4=35,2

6) Կատարե՛ք գործողությունները և համեմատե՛ք արդյունքները.

ա) 3,76 ⋅ 0,1 > 10,26 ⋅ 0,03,          դ) 4,25 ⋅ 11,1 > 56,8 ⋅ 0,2,

բ) 5,71 ⋅ 23 < 2,8 ⋅ 45,                   ե) 0,705 ⋅ 9,43 < 8,99 ⋅ 0,77,

գ) 1,92 ⋅ 8,4 > 17,5 ⋅ 0,8,               զ) 0,006 ⋅ 1000 < 100 ⋅ 0,083:

Նյութերի և էներգիայի փոխանակություն

Նյութերի և էներգիայի փոխանակությունը կյանքի պարտադիր պայմանն է: Ապրելու համար օրգանիզմները շրջակա միջավայրից պետք է ստանան անհրաժեշտ սննդանյութեր: Բույսերը շրջակա միջավայրից ստանում են ջուր, ածխաթթու գազ, հանքային աղեր, թթվածin: կենդանիները ստանում են սպիտակուցներ, ճարպեր, ածխաջրեր, ջուր, հանքային նյութեր, թթվածին, որոնք էլ ապահովում են ցանկացած օրգանիզմի աճն ու բջիջներ նորոգումը։Օրգանիզմ մուտք գորշաշ նյութերը վերամշակվում և վերափոխվում են։

Հարցեր՝

1. Ի՞նչ մասերից է կազմված նյութերի փոխանակությունը:

Բույսերը շրջակա միջավայրից ստանում են ջուր, ածխաթթու գազ, թթվածին, հանքային աղեր։
Կենդանիները ստանում են ջուր, սպիտակուցներ, ածխաջրեր, ճարպեր, հանքային նյութեր, թթվածին, որոնք ապահովում են օրգանիզմի աճը։Իսկ կենդանի օրգանիզմներն արտազատում են ջուր, ածխաթթու գազ, նյութեր։Այսինքն օրգանիզմի և շրջակա միջավայրի միջև տեղի է ունենում նյութերի և էներգիայի փոխանակում , և կոչվում է  նյութափոխա- նակություն։

2. Թվարկե՛ք այն նյութերը, որոնք բույսերը կլանում են շրջակա միջավայրից:

Բույսերը շրջակա միջավայրից ստանում են ջուր, ածխաթթու գազ, հանքային աղեր, թթվածին:

3. Ո՞ր կենդանիներն են սառնարյուն:

Ձկների արյունատար համակարգով հոսում է թթվածնով աղքատ արյուն, որի հետևանքով նյութափոխանակության ռեակցիաները դանդաղ են ընթանում, և բնականաբար քիչ էներգիա է անջատվում: Անջատված էներգիան չի ապահովում ձկան մարմնի կայուն ջերմաստիճանը.
այդ պատճառով առաջանում է կախվածություն շրջակա միջավայրի ջերմաստիճանի փոփոխություններից:
Այսպիսի կենդանիներին անվանում են սառնարյուն կենդանիներ: Սառնարյուն են նաև երկկենցաղները և սողունները:

Արտազատությունը կենդանի օրգանիզմներում

Բույսերի և կենդանիների կենսագործունեության արդյունքում առաջանում են նյութեր՝ ջրի ավելցուկ, ածխաթթու գազ, միզանյութ և այլ միացություններ, որոնք նրանց պիտանի չեն, որոշ նյութեր նույնիսկ վնասակար են:

Նյութափոխանակության հետևանքով գոյացած անպիտան և թունավոր արգասիքների ելքը օրգանիզմից դեպի շրջակա միջավայր կոչվում է արտազատություն:

հարցեր
1. Ինչպե՞ս են բույսերն իրականացնում խարամների հեռացումը:

Բույսերը ունեն տերևների վրա անցքեր, մազիկներ, որոնցով  իրականացնում խարամների հեռացումը։

2. Որո՞նք են միջատների արտազատության օրգանները:

Միջատների արտազատության օրգանները հատուկ անոթներն են, որոնք կույր ծայրով սկսվում են
մարմնի խոռոչից և բացվում են հետնաղու մեջ։

3. Ո՞րն է կոչվում արգասիք:

Բոլոր կենդանի օրգանիզմներում սննդի քայքայման և բջջային շնչառության արդյունքում առաջանում են անպիտան մնացորդներ կամ արգասիքներ։

4. Որտե՞ղ են կուտակվում վնասակար նյութերը բույսերի և կենդանիների օրգանիզմներում:

Բույսերն արտազատության մասնագիտացված օրգաններ չունեն, սակայն բոլոր դեպքերում խարամները հեռացնում են օրգանիզմից կամ կուտակում հատուկ պահեստարաններում։ Ողնաշարավոր կենդանիների արտազատության հիմնական օրգանը երիկամներն են, որոնք արյան միջից հեռացնում են նյութափոխանակության հեղուկ արգասիքները:

Քերականական աշխատանք

• Լրացրու բաց թողած տառերը (նաև կրկնակ)։

ա) Ազնվամորին (մոռ) վարդազգիների ընտանիքին պատկանող 1-1,5 մ բարձրությամբ թուփ է կամ կիսաթուփ։ Տերևները բարդ են՝ եռամասնյա, վերևից գրեթե մերկ ու կանաչ, ներքևից՝ թաղի.անման ու սպիտակավուն։ Ծաղկաբույլը ողկույզ է, ծաղկաթերթիկները սպիտակ են, պտուղը բազմակորիզավոր է։ Բույսը ծաղկում է հունիս-հուլիս, պտղակալում՝ հուլիս- օգոստոս ամիսներին։ Ձմեռելուց հետո բերք է տալիս միայն երկրորդ տարում ու չորանում երրորդ տարում։ Դեռևս հին հույներն ու հռոմեացիներն անտառից հավաքած ազնվամորու պտուղներն օգտագործել են ոչ միայն ուտելու, այլև բուժական նպատակներով։

բ) Հայրենական ժողովրդական բժշկության մեջ ազնվամորու պտուղների թուրմը լայնորեն կիրառվում է գրիպի, մի շարք ցրտառական հիվանդությունների ժամանակ։ Պտուղները լայն կիրառում ունեն նաև լնդախտի, սակավարունության, ստամոքսային ցավերի ժամանակ։ Օգտագործվում են նաև մարսողությունը լավացնելու և ալկոհոլային հարբածությունից սթափեցնելու նպատակներով։ Հայկական ժողովրդական բժշկության մեջ ազնվամորու պտուղները լայն կիրառում են ունեցել տենդային հիվանդությունների, իսկ ծաղիկների թուրմը՝ օձի կծածի դեպքերում։

Ա. Թորոսյանի «Հայաստանի դեղաբույսերը» գրքից

Հին Հայաստանի պետական կառավարման համակարգը

1․ Տրդատ 3-րդի գահակալությունը։

2․ Պետական կառավարման համակարգը։ /դասագիրք՝ էջ 128-135/

Կատարե՛լ առաջադրանքները՝

1․ Տրդատ 3-րդը ե՞րբ դարձավ Հայոց թագավոր, և ինչո՞ւ բանտարկեց Գրիգոր Պարթևին։

2․ Ներկայացրե՛ք Մծբինի խաղաղության պայմանագիրը։

298թ․ Մծբինում կնքվում է հռոմեապարսկական 40-ամյա խաղաղության պայմանագիր։ Մեծ Հայքի թագավորությունը վերականգնում է իր ամբողջականությունը։ Տրդատ երրորդը վերջնականապես հաստատվում է Հայոց գահին։

3․ Հայկական արքունիքը ի՞նչ գործակալություններից էր կազմված։

Թագավորը երկիրը կառավարում էր արքունիքի միջոցով։ Արքունիքի մեջ էին մտնում գործակալությունները։ դրանք կառավարում էին հասարակական կյանքի տարբեր ոլորտները, որոնք նման են այսօրվա նախարարություններին։

Այտ գործակալություններն էին՝ Հազարապետություն, Սպարապետություն, Թագադիր Ասպետություն և Արքունի թիկնապահություն։

4․ Ի՞նչ գործառույթներ ունեին այդ գործակալությունները։

Հազարապետություն — Այն կառավարում էր երկրի տնտեսական կյանքը և պետական շինարարությունը։

Սպարապետություն-Այն տնօրինում էր ռազմական ոլորտը։