Ռուսական կենտրոնացված պետության կազմավորումը

• Ձեր կարծիքով ինչու մոնղոլները կարողացան հեշտությամբ նվաճել Ռուսիան

  Մոնղոլները հեշտությամբ կարողացան գրավել Հին Ռուսիան , քանի որ այդ ժամանակ այն հզոր և միասնական չէր, այլ գոյություն ունեին մի քանի անկախ իշխանություններ, որոնց առանձին առանձին ավելի հեշտ էր գրավել։

• 14-րդ դարում ովքեր սկսեցին կրել Մեծ իշխանի տիտղոսը:

14-րդ դարում սկսում է ուժեղանալՄոսկվայի իշխանությունը։ Մոնղոլները Մոսկվայի իշխանին ճանաչեցին ռուսական Մեծ իշխան և նրան տվեցին հարկահավաքության իրավունքը։

• Ներկայացրեք ռուսական հողերի միավորման նախադրյալները:

Ռուսական հողերի միավորման նախադրյալներն էին ՝ տնտեսության զարգացումը, առևտրային կապը երկրի տարբեր շրջանների հետ, բնակչության տարբեր խավերի միասնականությունը մոնղոլական տիրապետությունից ազատվելու հարցում, ժողովրդի ազգային իքնգտակցության աճը միասնական պետություն ունենալու գաղափարը, Մոնղոլներից ու Լիտվական մեծ իշխանություն մշտական վտանգից ազատվելու հարցում մոսկվաի հզորացումը։

• Ձեր կարծիքով ինչը նպաստեց Մոսկվայի դերի ու հեղինակության բարձացմանը:

Մոսկվայի հեղինակությունը բարձրացավ հատկապես 1380թ․ Կուլիկովոյի ճակատամարտում մոնղոլների նկատմամբ տարած հաղթանակի շնորհիվ։ Դրանցից հետո արագացավ մոսկվայի շուրջը ռուսական հողերի միավորմ ան գործընթացը։

• Երբ է կառավարել Իվան Ահեղը; Ինչ քայլեր ձեռնարկեց նա պետությունն ամրապնդելու համար:

  1747թ․ 17ամյա Իվանը թագադրվեց և ընֆունեց ցար տիտղոսը։ Պետության ուժեղացման նպատակով նա իրականացրեց մի շարք վերափոխումներ։ Հին Ռուսիայի շրջանից պափպանված Բոյարական դուման մնաց ցարին կից որենս դրական մարմին։ Հրավիրեց դասային ներկայացուցչական ժողով որը կոչվեց Երկրային ժողով։ Այն կազմված էր ավատատերերի, հոգևորականների և քաղաքների ներկայացուցիչներից։ Ստեղծվեց նաև համապետական գործակալություններ,որոնք կոչվում էին պրիկազներ։

• Ինչու Իվան Ահեղը իր երկրում կիրառեց ահաբեկության քաղաքականություն: Ինչ անունով է հայտնի և ինչ հետևանքներ ունեցավ:

  Ռուսական առաջին ցարը դաժան և բռնակալ միապետ էր, ձգտում էր անսահմանափակ իշխանության; Այդ նպատակով նա իր քաղաքական հակառակորդների և ընդիմադիր ուժերի հանդեպ սկսեց կիրառել ահաբեկության քաղաքականություն։ այն հայտնի է օպրիչնինա անունով։ Բռնաճնշումները որոշակիորեն թուլացրին իշխանությունը։ Սակայն դրա հետևանքով անկում ապրեց երկիրը, տնտեսությունը, թուլացավ պետությունը։

• Նկարագրեք խառնակ ժամանակաշրջանի Ռուսաստանը:

Ռուսաստանի պատմության մեջ 16-րդ դարի վերջը և 17-րդ դարի սկիզբը հայտնի է խառնակ ժամանակաշրջան անունով։ Իվան Ահեղից հետո ցար դարձած նրա որդի՝ Ֆյոդորը չկարողացավ կառավարել երկիրը ինքնուրույն։ Գահի խնամակալ դարձավ բորիս Գադունովը։ Սակայն նրանից դժգոհ էին ժողղովուրդը և բոյարների մ եծ մ ասը։ Անկախության կորստի սպառնալիքը ոտքի հանեց երկրի հայրենասիրական ուժերին և նրանք վտարեցին ինքնակոչներին և ազատագրեցին մայրաքաղաք Մոսկվան, այսպես ավարտվեց խառնակ ժամանակաշրջանը։

• Երբ է հաստատվել Ռոմանովների արքայատոհմը:

  Ռոմանովների արքայատոհմը հաստատվել է 1613 -1917թթ։

Զուգահեռ ուղիղների հայտանիշները

Հունվարի 30-31

223.

նշանակենք առաջացած միկողմանի անկյուններից մեկը a մյուսն էլ a+32

a+32+a=180 

2a=180-32=148

a=148:2=74

a=74, a+32=106

224.

Քանի որ BC=DE հետևում է որ անկյուն A=C :AB և CD ուղիղները AE հատողով հատելիս առաջացած համապատասխան անկյունները հավասար են հետևում է որ AB || CD

225.

Քանի որ BM=MK հետևում է, որ անկյուն KBM=BKM, դիտարկենք AB և MK ուղիղները ,BK հատողով հատելիս առաջացած ABK և BKM խաչադիր անկյունները հավասար են, ասյտեղից հետևում է որ BA || MK

226.

Քանի, որ անկյուն BCE=80^o ուստի անկյուն BCA=100^o, ABC=40^o ,

Քանի, որ CK կիսորդ է հետևում, որ ^ ECK=^BCK=40^o

Քանի, որ ^ ABC =^BCK և խաչադիր անկյուններ են հեդևում է որ AB||CK

227

Քանի, որ ^ B=70^o,^A=40^o հետևում է որ ^C=70^o: ^CBD=70^o=^ACB և խաչադիր անկյուններ են հետևում է, որ AC||BD

228

229.

Թվական անուն, 31․01․24թ․

Հետևյալ թվականները գրել ամբողջական բառերով։

10, 24, 36, 87, 59, 102, 1587, 2895, 798, 1589947, 1998, 2859,2673819, 19, 99, 78, 200, 31։

տաս

քսանչորս

երեսունվեց

ութսունյոթ

հիսունինը

հարյուր երկու

հազար հինգ հարյուր ութսունյոթ

երկու հազար ութ հարյուր իննսունհինգ

յոթ հարյուր իննսունութ

մեկ միլիոն հինգ հարյուր ութսուն ինը հազար ինը հարյուր քառասունյոթ

հազար ինը հարյուր իննսունութ

երկու հազար ութ հարյուր հիսունինը

երկու միլիոն վեց հարյուր յոթանասուն երեք հազար ութ հարյուր տասնինը

տասնինը

իննսունինը

յոթանասունութ

երկու հարյուր

երեսունմեկ

Բազմանդամի վերլուծումը արտադրիչների

ա/ax+2by²+ay²+2bx

ax+2bx+y²(2b+a)=x(a+2b)+y²(2b+a)=(2b+a)(x+y²)

բ/ 2-ax-x+2a=2+2a-ax-x=2(1+a)-x(a+1)=(a+1)(2-x)

գ/2ab-5b-6ac+15c=b(2a-5)-2x3ac+3x5c=b(2a-5)-3c(2a-5)=(2a-5)(b-3c)

դ/x²+xz+x+ax+az+a=x(x+z+1+a)+a(z+1)=x(x+a)+x(z+1)+a(z+1)=x(x+a)+(z+1)(x+a)=

(x+a)(x+z+1)

198.

ա/a²+6a+5=a(a+6)+5=a(a+1+5)+5=a(a+1)+5a+5=a(a+1)+5(a+1)=(a+1)(a+5)

բ/x²+10x+21=x(x+3+7)+21=x(x+3)+7x+21=(x+3)x+7(x+3)=(x+3)(x+7)

գ/x²+9x+20=x(x+9)+20=x(x+4+5)+4*5=x(x+4)+5x+4*5=x(x+4)+5(x+4)=(x+4)(x+5)

դ/a²-12a+35=a(a-12)+35=a(a-7-5)+7*5=a(a-7)-5a+7*5=a(a-7)-5(a-7)=(a-7)(a-5)

ե/2y²+5y+3=y(2y+5)+3=y(2y+2+3)+3=2y(y+1)+3y+3=2y(y+1)+3(y+1)=(y+1)(2y+3)

զ/a²+6ab+5b²=a(a+6b)+5b²=a(a+b+5b)+5b²=a(a+b)+5ab+5b²=a(a+b)+5b(a+b)=(a+b)(5b+a)

Տնային՝

218.

ա/2,4xy²

բ/-5a⁴c³

գ/-6a⁴c⁴

դ/-1/4xc³

ե/-4ab⁴

զ/3c²d

219.

ա/3⁶-720=3³x3³-720=27×27-720=729-720=9

բ/7³-5×49=7×7²-5×7²=2×7²=98

գ/150×7-12²x7=150×7-144×7=6×7=42

դ/64-3×2⁵=64-3×32=-32

220.

ա/(ab)³=a³xb³

բ/(2xyz)⁴=2⁴x⁴y⁴z⁴=16x⁴y⁴z⁴

գ/(3a²b)²=3²a²⁺²b²=9a⁴b²

դ/(-x²t)³=-x³⁺²t³=-x⁵t³

ե/(5a³x⁴b)³=5a⁶x⁷b³

զ/(-7n²m³)²=7n⁴m⁵

221.

ա/(2x²z)³x3xy²=2x⁵z³x3xy²=6x⁶z³y²

բ/(-4a²d)²x(3bc)²=-4a⁴d²x9b²c²=-36a⁴d²b²c²

գ/(5c³d²)²x(-3ad)³=25c⁵d⁴x-27a³d³=-675c⁵d⁷a³

դ/(2/3x²y)³x(4.5yz²)²=8/27x⁵y³x81/4y²z⁴=6x⁵y⁵z⁴

Интересные факты об Антоне Павловиче Чехове

Антон Павлович Чехов родился 29 января 1860 года в Таганроге. Это один из самых выдающихся писателей не только 19 века, но и вообще, всех времен.

За свою жизнь Чехов написал куда больше произведений, чем принято считать. Будучи начинающим писателем, он пять лет работал по заказу других литераторов, продавая им свои книги, и они публиковали их под своими именами.

• В краткой биографии Чехова упомянуто, что он использовал несколько псевдонимов, которыми подписывался в разное время. На самом деле их было более 50, причём среди них были и весьма экстравагантные, вроде “Человек без селезёнки” или “Врач без пациентов”.
• Традиции и привычки также были у Чехова. Шкаф со сладостями он называл «многоуважаемый и дорогой».
• Каждый день после школы Чехов вместе с братьями по очереди сторожили лавку отца. В пять утра семья просыпалась для того, чтобы петь в церковном хоре. Долгие годы Чехов любил петь в семье с братьями и сестрой. Сам он исполнял партию альта. По словам писателя «в детстве у него не было детства».
• Когда Антону Павловичу исполнилось всего 16 лет, отец его продал всё имущество и перебрался из родного Таганрога в Москву, бросив сына на произвол судьбы.
• Поклонниц у Антона Павловича было огромное количество. Их писатель называл «антоновками».
• За 25-ти летний стаж в литературе Антону Павловичу удалось создать около 900 разных произведений.
  
  Многие думают, что Чехов был щуплым и хрупким «ботаником». На самом деле, по описанию знакомых, в молодости Антон Павлович слыл «русским богатырем». Однако к концу жизни он действительно здорово подкачал, так как несколько лет тяжело болел туберкулезом. Интересен тот факт, что однажды Юрий Яковлев, известный артист, рост которого составлял 187 см., решил примерить настоящий пиджак Чехова. Каково же было его удивление, когда он оказался ему как раз по размеру. Следовательно, рост Антона Чехова был не менее 185 см.

А.П. Чехов «Хамелеон». Проблема подхалимства в обществе.

Через базарную площадь идет полицейский надзиратель Очумелов в новой шинели и с узелком в руке. За ним шагает рыжий городовой с решетом, доверху наполненным конфискованным крыжовником. Кругом тишина… На площади ни души… Открытые двери лавок и кабаков глядят на свет божий уныло, как голодные пасти; около них нет даже нищих.— Так ты кусаться, окаянная? — слышит вдруг Очумелов.— Ребята, не пущай ее! Нынче не велено кусаться! Держи! А… а!Слышен собачий визг. Очумелов глядит в сторону и видит: из дровяного склада купца Пичугина, прыгая на трех ногах и оглядываясь, бежит собака. За ней гонится человек в ситцевой крахмальной рубахе и расстегнутой жилетке». Он бежит за ней и, подавшись туловищем вперед, падает на землю и хватает собаку за задние лапы. Слышен вторично собачий визг и крик: «Не пущай!» Из лавок высовываются сонные физиономии, и скоро около дровяного склада, словно из земли выросши, собирается толпа.— Никак беспорядок, ваше благородие!..— говорит городовой.Очумелов делает полуоборот налево и шагает к сборищу. Около самых ворот склада, видит он, стоит вышеписанный человек в расстегнутой жилетке и, подняв вверх правую руку, показывает толпе окровавленный палец. На полупьяном лице его как бы написано: «Ужо я сорву с тебя, шельма!» да и самый палец имеет вид знамения победы. В этом человеке Очумелов узнает золотых дел мастера Хрюкина. В центре толпы, растопырив передние ноги и дрожа всем телом, сидит на земле сам виновник скандала — белый борзой щенок с острой мордой и желтым пятном на спине. В слезящихся глазах его выражение тоски и ужаса.— По какому это случаю тут? — спрашивает Очумелов, врезываясь в толпу.— Почему тут? Это ты зачем палец?.. Кто кричал?— Иду я, ваше благородие, никого не трогаю…— начинает Хрюкин, кашляя в кулак.— Насчет дров с Митрий Митричем,— и вдруг эта подлая ни с того, ни с сего за палец… Вы меня извините, я человек, который работающий… Работа у меня мелкая. Пущай мне заплатят, потому — я этим пальцем, может, неделю не пошевельну… Этого, ваше благородие, и в законе нет, чтоб от твари терпеть… Ежели каждый будет кусаться, то лучше и не жить на свете…— Гм!.. Хорошо…— говорит Очумелов строго, кашляя и шевеля бровями. — Хорошо… Чья собака? Я этого так не оставлю. Я покажу вам, как собак распускать! Пора обратить внимание на подобных господ, не желающих подчиняться постановлениям! Как оштрафуют его, мерзавца, так он узнает у меня, что значит собака и прочий бродячий скот! Я ему покажу Кузькину мать!.. Елдырин,— обращается надзиратель к городовому,— узнай, чья это собака, и составляй протокол! А собаку истребить надо. Немедля! Она наверное бешеная… Чья это собака, спрашиваю?— Это, кажись, генерала Жигалова! — кричит кто-то из толпы.— Генерала Жигалова? Гм!.. Сними-ка, Елдырин, с меня пальто… Ужас как жарко! Должно полагать, перед дождем… Одного только я не понимаю: как она могла тебя укусить? — обращается Очумелов к Хрюкину.— Нешто она достанет до пальца? Она маленькая, а ты ведь вон какой здоровила! Ты, должно быть, расковырял палец гвоздиком, а потом и пришла в твою голову идея, чтоб сорвать. Ты ведь… известный народ! Знаю вас, чертей!— Он, ваше благородие, цыгаркой ей в харю для смеха, а она — не будь дура и тяпни… Вздорный человек, ваше благородие!— Врешь кривой! Не видал, так, стало быть, зачем врать? Их благородие умный господин и понимают, ежели кто врет, а кто по совести, как перед богом… А ежели я вру, так пущай мировой рассудит. У него в законе сказано… Нынче все равны… У меня у самого брат в жандармах… ежели хотите знать…— Не рассуждать!— Нет, это не генеральская…— глубокомысленно замечает городовой.— У генерала таких нет. У него всё больше легавые…— Ты это верно знаешь?— Верно, ваше благородие…— Я и сам знаю. У генерала собаки дорогие, породистые, а эта — чёрт знает что! Ни шерсти, ни вида… подлость одна только… И этакую собаку держать?!.. Где же у вас ум? Попадись этакая собака в Петербурге или Москве, то знаете, что было бы? Там не посмотрели бы в закон, а моментально — не дыши! Ты, Хрюкин, пострадал и дела этого так не оставляй… Нужно проучить! Пора…— А может быть, и генеральская…— думает вслух городовой.— На морде у ней не написано… Намедни во дворе у него такую видел.— Вестимо, генеральская! — говорит голос из толпы.— Гм!.. Надень-ка, брат Елдырин, на меня пальто… Что-то ветром подуло… Знобит… Ты отведешь ее к генералу и спросишь там. Скажешь, что я нашел и прислал… И скажи, чтобы ее не выпускали на улицу… Она, может быть, дорогая, а ежели каждый свинья будет ей в нос сигаркой тыкать, то долго ли испортить. Собака — нежная тварь… А ты, болван, опусти руку! Нечего свой дурацкий палец выставлять! Сам виноват!..— Повар генеральский идет, его спросим… Эй, Прохор! Поди-ка, милый, сюда! Погляди на собаку… Ваша?— Выдумал! Этаких у нас отродясь не бывало!— И спрашивать тут долго нечего,— говорит Очумелов.— Она бродячая! Нечего тут долго разговаривать… Ежели сказал, что бродячая, стало быть и бродячая… Истребить, вот и всё.— Это не наша,— продолжает Прохор.— Это генералова брата, что намеднись приехал. Наш не охотник до борзых. Брат ихний охоч…— Да разве братец ихний приехали? Владимир Иваныч? — спрашивает Очумелов, и всё лицо его заливается улыбкой умиления.— Ишь ты, господи! А я и не знал! Погостить приехали?— В гости…— Ишь ты, господи… Соскучились по братце… А я ведь и не знал! Так это ихняя собачка? Очень рад… Возьми ее… Собачонка ничего себе… Шустрая такая… Цап этого за палец! Ха-ха-ха… Ну, чего дрожишь? Ррр… Рр… Сердится, шельма… цуцык этакий…Прохор зовет собаку и идет с ней от дровяного склада… Толпа хохочет над Хрюкиным.— Я еще доберусь до тебя! — грозит ему Очумелов и, запахиваясь в шинель, продолжает свой путь по базарной площади.

Вопросы по произведению:

Кто такой хамелеон по мнению Чехова?

Речь идет о полицейском надзирателе Очумелове. Это человек, которого можно охарактеризовать как двуличного подхалима. Он, подобно ящеру, известному под названием хамелеон, меняет свое решение в зависимости от внешних обстоятельств

Почему рассказ имеет такое название?

Идея хамелеонства показывается в рассказе в переносном смысле. Здесь хамелеон – это беспринципный человек, который очень легко меняет свое отношение к жизни, свои позиции в зависимости от сложившейся ситуации.

Сколько «хамелеонов» вы видите в рассказе?

В рассказе Чехов Хамелеон я думаю что все хамелеоны. Народ, Очумелов и его помощник. Они меняют своё мнение в зависимости от того, чей это щенок.

Чему учит рассказ А.П. Чехова?

Рассказ учит нас тому, что в мире есть люди, для которых деньги и статус становятся на первое место. Писатель высмеивает двуличие главного героя. Мы понимаем что нужно думать о таких нравственных понятиях, как честь, достоинство, правда.

Задания по тексту:

Выпишите юмористические приемы, которые используются в рассказе (с примерами).

Дайте характеристику Очумелову и Хрюкину (опишите их портрет, поведение, речь, ваше отношение к героям).

Очумелов — невежественный, ограниченный, самодовольный человек. Он гордится своим полицейским чином, готов унижать каждого, кто ниже него по общественному положению, и пресмыкаться перед теми, кто выше него. Он туп, прямолинеен и не способен понимать истинные причины событий.

Хрюкин предстаёт перед нами полупьяным человеком «в Ситцевой крахмальной рубахе и расстёгнутой жилетке», который сначала гонится за собакой, а потом, подняв вверх правую руку, показывает толпе окровавленный палец

Напишите сочинение на тему «Хамелеоны» в реальном мире».

Дополнительное задание:

Решите тест по рассказу А.П. Чехова «Хамелеон».

Как зовут полицейского надзирателя?

Елдырин

Очумелов

Хрюкин

2. 

Кого преследовал Хрюкин?

Кошку

Мальчишку-беспризорника

Собаку на трех ногах

3. 

Кем был по профессии Хрюкин?

Городовым

Трактирщиком

Золотых дел мастером

4. 

Почему Хрюкин преследовал собаку?

Она украла у него кусок вырезки

Она укусила его за палец

Она испугала его маленького сына

5. 

Что Очумелов собирается сделать с собакой?

Истребить ее

Отдать хозяину

Продать одному из присутствующих

6. 

Что делает Очумелов после того, как выясняется, что эта собака принадлежит генералу Жигалову?

Все еще собирается истребить ее

Собирается потребовать с генерала компенсации

Собирается вернуть ее генералу и набрасывается на Хрюкина

7. 

Как ведет себя Очумелов после того, как выясняется, что у генерала таких собак нет?

Снова меняет свое мнение на противоположное

Приказывает розыскать хозяина

Уговаривает Хрюкина успокоиться и не трогать собаку

8. 

Кто, наконец, помогает установить владельца собаки?

Повар

Садовник

Конюх

9. 

Кому принадлежала эта собака?

Генералу

Генеральскому брату

Помещику

10. 

Как толпа реагирует на сложившуюся ситуацию?

Все жалеют Хрюкина

Все смеются над Хрюкиным

Все смеются над Очумеловым

Հովհաննես Թումանյան: Ինքնակենսագրություն

Մեր տոհմը Լոռու հին ազնվական տոհմերից մեկն է։ Իր մեջ ունի պահած շատ ավանդություններ։ Այդ ավանդություններից երևում է, որ նա եկվոր է, բայց պարզ չի՛, թե ո՛րտեղից։ Թե եկվոր է՛լ է, անհերքելի հիշատակարանները ցույց են տալիս, որ նա վաղուց է հաստատված Լոռու Դսեղ գյուղում։

Իմ հայրը, Տեր Թադեոսը, նույն գյուղի քահանան էր։ Ամենալավ և ամենամեծ բանը, որ ես ունեցել եմ կյանքում, այդ եղել է իմ հայրը։ Նա ազնիվ մարդ էր և ազնվական՝ բառի բովանդակ մտքով։ Չափազանց մարդասեր ու առատաձեռն, առակախոս ու զվարճաբան, սակայն միշտ ուներ մի խոր լրջություն։ Թեև քահանա, բայց նշանավոր հրացանաձիգ էր և ձի նստող։

Իսկ մայրս բոլորովին ուրիշ մարդ էր։ Երկու ծայրահեղորեն տարբեր արարածներ հանդիպել էին իրար։ Մայրս – Սոնան, որ նույն գյուղիցն էր, սարում աչքը բաց արած ու սարում մեծացած, մի կատարյալ սարի աղջիկ էր, ինչպես գյուղացիքն են ասում,— մի «գիժ պախրի կով»։ Նա չէր կարողանում համբերել հորս անփույթ ու շռայլող բնավորությանը, և գրեթե մշտական վեճի մեջ էին այդ երկու հոգին։ Ա՛յդ էր պատճառը, որ հայրս երբեմն թաքուն էր տեսնում իր գործը։ Շատ է պատահել, որ, մայրս տանից դուրս է գնացել թե չէ, ինձ կանգնեցրել է դռանը, որ հսկեմ, ինքը ցորենը լցրել, տվել մի որևէ պակասավոր գյուղացու կամ սարից իջած թուրքի շալակը։

Իրիկունները, երբ տուն էինք հավաքվում, մայրս անդադար խոսում էր օրվան անցածի կամ վաղվան հոգսերի մասին, իսկ հայրս, թինկը տված՝ ածում էր իր չոնգուրն ու երգում Քյորօղլին, Քյարամը կամ ո՛րևէ հոգևոր երգ։

Ահա այս ծնողներից ես ծնվել եմ 1869 թվի փետրվարի 7-ին։ Մանկությունս անց եմ կացրել մեր գյուղում ու սարերում։

Մի օր էլ մեր դռանը մայրս ճախարակ էր մանում, ես խաղում էի, մին էլ տեսանք, քոշերը հագին, երկար մազերով ու միրքով, երկաթե գավազանը չրխկացնելով, մի օտարական անցավ։

–Հասի՛ր, էդ կլեկչուն կա՛նչիր, ամանները տանք, կլեկի,– ասավ մայրս։ Խաղս թողեցի, ընկա ուստի ետևից կանչեցի։ Դուրս եկավ, որ կլեկչի չէ, այլ մեր ազգականի փեսա տիրացու Սհակն է։ Սկսեցի զրույց անել։ Տիրացուն խոսք բաց արավ իր գիտության մասին։

– Տիրա՛ցու ջան, բա ի՜նչ կլինի, մեր գեղումը մնաս, երեխանցը կարդացնես,– խնդրեց մայրս։

– Որ դուք համաձայնվեք, ինձ պահեք, ես էլ կմնամ, ի՜նչ պետք է ասեմ,– հայտնեց տիրացու Սհակը։

Գյուղումն էլ տրամադրություն կար, և, մի քանի օրից հետո, տիրացու Սհակը դարձավ Սհակ վարժապետ։ Մի օթախում հավաքվեցին մի խումբ երեխաներ, տղա ու աղջիկ շարվեցին երկար ու բարձր նստարանների վրա, եղավ ուսումնարան, և այստեղից սկսեցի ես իմ ուսումը։

Մեր Սհակ վարժապետը մեզ կառավարում էր «գաւազանաւ երկաթեաւ»։ Իր երկաթե գավազանը, որ հրացանի շամփուրի էր նման, երբեմն ծռում էր երեխաների մեջքին, ականջները «քոքհան» էր անում և մեծ կաղնենի քանոնով «շան լակոտների» ձեռների կաշին պլոկում։ Ես չե՛մ կարողանում մոռանալ մանկավարժական այդ տեռորը։

Վարժապետի առջև կանգնած երեխան սխալ էր անում թե չէ, սարսափից իրան կորցնում էր, այլևս անկարելի էր լինում նրանից բան հասկանալ, մեկը մյուսից հիմար բաներ էր դուրս տալի։ Այն ժամանակ կարմրատակում, սպառնալի, չուխի թևերը էտ ծալելով, տեղից կանգնում էր վարժապետը ու բռնում… Քիթ ու պռունկն արյունոտ երեխան, գալարվելով, բառաչում էր վարժապետի ոտների տակ, զանազան սրտաճմլիկ աղաչանքներ անելով, իսկ մենք, սփրթնած, թուքներս ցամաքած, նայում էինք ցրտահար ծտերի նման շարված մեր բարձր ու երկար նստարանների վրա։ Ջարդած երեխային վերցնում էին մեջտեղից։

– Արի՛,– դուրս էր կանչում վարժապետը հետևյալին…

Մի երեխայի ուսումնարան ղրկելիս հայրը խրատել էր, թե՝ «վարժապետն ի՛նչ որ կասի, դու էլ էն ասա»։ Եկավ։

Վարժապետն ասում է՝ «Ասա՛ այբ»։

Նա էլ կրկնում է՝ «Ասա այբ»։

– Տո շան զավակ, ես քեզ եմ ասում՝ «Ասա այբ»։

– Տո շան զավակ, ես քեզ եմ ասում՝ «Ասա այբ»։

Այս երեխայի բանը հենց սկզբից վատ գնաց, և այնքան ծեծ կերավ, որ մի քանի ժամանակից «ղաչաղ» ընկավ, տանիցն ու գեղիցը փախավ, հանդերումն էր ման գալի։ Բայց մեր Սհակ վարժապետի չարությունից չէր դա։ Այս տեսակ անաստված ծեծ այն ժամանակ ընդունված էր և սովորական բան էր մեր գյուղական ուսումնարաններում։ Գյուղացիներից էլ շատ քչերն էին բողոքում։ Այդ ծեծերից ես չկերա, որովհետև վարժապետը քաշվում էր հորիցս, բայց մանավանդ մորիցս էր վախենում։ Չմոռանամ, որ Սհակ վարժապետին սիրում էին մեր գյուղում և մինչև օրս հիշում են։

Տասը տարեկան, մեր գյուղից հեռացել եմ Ջալալօղլի, ուր մեծ և օրինակելի ուսումնարան կար, այդ ժամանակ Լոռում շատ հայտնի «Տիգրան վարժապետի» հսկողության տակ։ Այնտեղից էլ անցել եմ Թիֆլիս՝ Ներսիսյան դպրոց, որ չեմ ավարտել։

Շատ վաղ եմ սկսել ոտանավոր գրել։ 10—11տարեկան ժամանակս Լորիս-Մելիքովի վրա երգեր էին երգում ժողովրդի մեջ։ Այդ երգերին տներ էի ավելացնում և գրում էի զանազան ոտանավորներ–երգիծաբանական, հայրենասիրական և սիրային։ Սիրային ոտանավորներից մեկը, մի դեպքի պատճառով, տարածվեց ընկերներիս մեջ ու մնաց մինչև օրս։ Ահա՛ այդ ոտանավորը.

Հոգուս հատոր
Սըրտիս կըտոր,
Դասիս համար
Դու մի՛ հոգար,
Թե կան դասեր
Կա նաև սեր,
Եվ ի՜նչ զարմանք,
Իմ աղավնյակ,
Որ կենդանի
Մի պատանի
Սերը սըրտում
Դաս է սերտում:
Հարցեր և առաջադրանքներ:
1. Անծանոթ բառերը դուրս գրիր և բառարանի օգնությամբ բացատրիր:

ղաչաղ-փախստական, փախած մարդ

օթախ-սենյակ

շամփուր-երկաթե սուր խորովածի համար

չուխա-բրդյա նուրբ խավավոր գործվածք

չոնգուր-արևելյան երաժշտական գործիք

պռունկ-շրթունք

քոշ-բաց կոշիկ, ոտնաման

կլեկչի-անագապատող

2. Ըստ ստեղծագործության գրավոր պատմիր, թե Թումանյանի մանուկ ժամանակ ինչպես էին ապրում գյուղում:

Այդ ժամանակներում գյուղերում դպրոց չկար։ Երեխաները և գյուղացիները մեծամասսամբ չգիտեին գրել կարդալ։ Երեխաները ամբողջ օրը խաղում էին դրսում, օգնում էին ծնողներին նախիրը տանել սարերը արածացնելու։ Ուրիշ զբաղմունք չկար գյուղում։ Գյուղացինները այնքան էլ բարենպաստ պայմաններում չէին ապրում։ Մարդիկ սահմանափակ էին մտածում, ասելով, որ ծեծելով երեխան դաստիարակվում է։

3. Այսպիսի ինքնակենսագրություն գրիր (պատմիր, թե ինչով ես նման ծնողներիդ յուրաքանչյուրին, ինչպես ես անցկացրել կյանքիդ նախադպրոցական շրջանը, ինչն է շատ ազդել քեզ վրա և այլն):

Ի տարբերություն Թումանյանի մանկության, իմ մանկությունը ավելի հետաքրքիր և ուրախ է անցել, քանի որ ես ծնվել եմ զարգացած ժամանակաշրջանում։ Ես ծնվել եմ 2011թ դեկտեմբերի 23-ին Երևանում։ Ընտանիքս ապրել է բարեկեցիկ պայմաններում։ Ծնողներս աշխատում էին ուժային կառույցներում։ Ես 3 տղաներից երկրորդն եմ։ Նախադպրոցական շրջանը անցկացրել եմ Արևելյան դպրոց-պարտեզում։
4. Բառարանի օգնությամբ գրիր ընդգծված բառերի հոմանիշները. երկուական հոմանիշ:

Հին — վաղեմի հինավուրց

ազնիվ,- արդար, պարկեշտ

նշանավոր- ականավոր, հռչակավոր

առատաձեռն- ջոմարդ, ձեռնաբաց

թաքուն-ծածուկ, գաղտնի,

Successful People

January 29-February 2
English in Mind, pages 41, 42, 43
Successful People
What does success mean?
Grammar: Have to/don`t have to[page 42]

Ձմեռային ճամբարի տպավորությունները, 29.01.24թ.

Այս ձմեռային ճամբարը շատ ավելի հետաքրքիր էր, քանի որ ընտրել էի ընկեր Հրայրի ջոկատը։ Ճամբարային առօրյան հագեցած էր հետաքրքիր զրույցներով , քննարկումններով, քաղաքային թափառումներով։ Ինձ համար հաճելի բացահայտում էր ընկեր Հրայրի հետ շփումը ոչ թե ուսուցիչ, այլ շատ ժամանակակից, զարգացած ավագ ընկեր։ Շոշափել ենք այնպիսի թեմաներ, որոնցից են մարդկային բարդույթները։ Խաղացել ենք տարբեր ժամանցային խաղեր, սպորտային խաղեր։ Ընկեր Հրայրի հետ եղել ենք մեր քաղաքի ամենահին թաղամասերից մեկում՝ Կոնդում , որտեղ բազմաթիվ հին ու պատմական շինություններ կային։ Այցելել ենք Երևանի սրտում գտնվող ՝՝ միակ պահպանված և գործող Կապույտ մզկիթ։ Շատ տպավորված էի Ազգային պատկերասրահ մեր այցից։ Զբոսնել ենք կենտրոնում , միասին համտեսել ենք համեղ ուտելիքներ։ Ընկեր Հրայրի հետ միասին , մեր ջոկատով սահել ենք սահադաշտում , որտեղ շատ զվարճալի պահեր ապրեցինք։ Շատ կուզեի ընկեր Հրայրի հետ ճանապարհորդեինք Արևմտյան Հայաստանով։ Ինձ համար շատ ավելի հետաքրքիր է շփումը ավագ ընկեր Հրայրի հետ։

Աղեխորշավորների դասակարգումը

1. Ինչպե՞ս են բազմանում հիդրոիդ պոլիպները

  Հիդրոիդների դասին բնորոշ ներկայացուցիչներից են քաղցրահամ ջրերի հիդրան, ծովային հիդրոիդ պոլիպ օբելիան։ Ծովային հիդրոիդները վարում են ամրացած կենսակերպ։ Նրանց գաղութներն ունեն ոչ մեծ թփերի տեսք։ Տարվա որոշակի ժամանակին հիդրոիդ պոլիպի, գաղութից առաջանում են փոքրիկ բեղբոջներ որոնք վերածվում են մեդուզաների անջատվելով գաղութից, վարում են շարժուն, ակտիվ կենսակերպ։ Հիդրոիդ մեդուզանները բազմանում են սեռական ճանապրհով պեղնավորումը կատարվում է ջրում բեղնաորված ձվաբջիջներից զարգանում են թարթիչավոր թրթուրները որոնք որոշ ժամանակ անց իջնում են ջրի հատակը և նրանցից առաջանում են փոքրիկ պոլիպներ։

1. Ինչպե՞ս են բազմանում մեդուզաները

Մեդուզաները դրանք ծովային կենդանիներ են, որոնք վարում են շարժուն, ակտիվ, կենսակերպ։ Մեդուզանները բաժանասեռ են նրանց բեղմնավորված ձվից առաջանում է թարթիչավոր թրթուր, որը որոշ ժամանակ լողալուց հետո ամրանում է հատակի առաջացնելով կարճատև պոլիպային փուլ, վորից ել առաջանում է նոր մեդուզա։

1. Ի՞նչ առանձնակատուկություններ ունեն կորալյան պոլիպները

Կորալյան պոլիպները միայնակ և գաղութային բացառապես նստակյաց կենսակերպ վարող աղեխորշավորներ են, որոնք չունեն զարգացման մեդուզային փուլ։ Կորալյան պոլիպի մարմինը գլանաձև է ։ մի ծայրով կենդանին ամրանում է ծովի հատակին կամ գաղութի մյուս անհատների մարսողական խոռոչին, իսկ մյուս ծայրում բացվում է շոշափուկներով շրջապատած, ճեղքաձև, բերանային անցքը։ Կորալյան պոլիպների մեծամասնությունը ունի կրային կամ եղջերային կմաղք։ Որոշ կորալյան պոլիպներ զուրկ են կրային կմաղքից։ Դրանցից է ակտինիան։ Արևադարձային ծովերում ապրում են բազմաթիվ տեսակներ, որոնց կրային կմաղքներն առաջացնում են խութեր և աթոլներ։